Son yıllarda gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde obezite görülme sıklığı ve obezite ameliyatları geçirenlerin sayısı hızla artmaktadır. Toplum sağlığını ve sağlık harcamalarını önemli derecede etkileyen obezite, en önemli sağlık ve beslenme sorunlarından biridir. Obezitenin meydana gelmesinde; beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivitenin yetersizliği, genetik faktörler, sosyo-ekonomik düzey, fizyolojik ve psikolojik etkenler gibi birçok faktör etkilidir (1,2).

 Obezitenin tedavisinde en etkili yöntemler: diyetle kalori kısıtlaması, fiziksel aktivenin artırılması ve yaşam tarzı değişikliğidir. Süper obezite olarak tanımladığımız BKİ değerinin 40 ve üzerinde olduğu bireylerde, bu yöntemlerle kilo kaybı sağlanamadığında obezite cerrahisi ile kilo kaybı hızlı bir şekilde sağlanabiliyor. Kilo kaybının yanı sıra tip 2 diyabet, hipertansiyon, dislipidemi ve uyku apnesi gibi obezite ile ilişkili metabolik sorunların da büyük ölçüde düzelmesi sağlanıyor (3). Fakat, Obezite ameliyatları sonrasında beslenme yetersizliği ve sindirim sisteminde meydana gelen bazı komplikasyonlar oluşabilmektedir. Beslenme yetersizliği riski, cerrahi teknik, ameliyat sonrası kilo kaybı ve hastanın beslenme takibine uyumunu içeren cerrahi öncesi ve sonrası faktörlerden etkilenmektedir (4). Vitamin ve mineral eksiklikleri gibi mevcut beslenme yetersizliği sorunu, erken teşhis edilmezse ciddi sonuçlar doğurabilir.

YANLIŞ BESLENME ALIŞKANLIKLARI DÜZELTİLMEDEN VE AMELİYAT SONRASI BESLENME TAKİBİ OLMADAN KALICI BİR SONUÇ ELDE ETMEK OLDUKÇA ZOR

 Obezite tedavisi sonrasında karşılaşılabilen en önemli sorunlardan bir tanesi kaybedilen kiloların bir kısmının geri alınmasıdır. Her ne kadar obezite cerrahisi, kısa vadede hızlı kilo vermeyi sağlasa da hedeflenen kilo kaybına ulaşıldığında hastalar yavaş yavaş yeniden kilo almaya başlayabiliyorlar. Yapılan bilimsel çalışmalarda ameliyat olan hastaların %30-35’inin ameliyat sonrası 18-24 aylık dönemde tekrar kilo aldığı belirlenmiş ki bu oldukça yüksek bir rakamdır. Özellikle ameliyattan sonra geçen 2-5 yıl arasındaki süreçte hastalar maalesef yaygın bir şekilde tekrar kilo almaktadır (4).

 Ameliyat sonrası hastaların yeniden kilo almasının en önemli nedeni bireylerin yanlış beslenme alışkanlarının değiştirilmemiş olmasıdır. Ameliyat öncesinde ve sonrasında bireyin ihtiyacı doğrultusunda diyetisyen tarafından doğru beslenme eğitimi ile hastanın takibi yapılmalıdır.

SONUÇ OLARAK, OBEZİTE CERRAHİSİ TEK BAŞINA BİR MUCİZE DEĞİLDİR

 Bu ameliyatlar, yaşam tarzı değişikliğinin ilk aşamasıdır. Hastanın kilo vermesine ve iradesine yardımcı olur fakat bu yeni dönemde hastaya çok önemli görevler düşmektedir. En önemlisi, beslenme alışkanlığının tekrar düzenlenmesidir. Yaşam tarzı değişiklikleri olmadan, ameleyatlar tek başına bir çözüm olmamaktadır. Bunun için diyetisyen ve psikolog yardımı ile hastaya beslenme eğitimi ve davranış eğitimi verilmelidir. Alanında uzman bir diyetisyen tarafından cerrahi sonrası süreçte hastalar hem kilo kontrolünün sağlanması hem de beslenme yetersizliklerinin önüne geçilmesi için düzenli olarak takip edilmelidir. Hastaların ameliyat sonrası diyetin yanı sıra spor ve düzenli fiziksel aktiviteyi de yaşamlarına dahil etmeleri çok önemlidir.

*Bariatrik Cerrahi’de Beslenme alanında uzmanlaşmış sevgili arkadaşım, Uzm. Dyt. Tuba Rana Çağlar’a bu yazıda bilgilerini bizimle paylaştığı için çok teşekkür ederim. 

KAYNAKLAR

1.     Kopelman PG. Obesity as a medical problem. Nature. 2000;404(6778):635-43.

2.     Berghofer A, Pischon T, Reinhold T, Apovian CM, Sharma AM, Willich SN. Obesity prevalence from a European perspective: a systematic review. BMC Public Health. 2008;8:200.

3.     Ng M, Fleming T, Robinson M, Thomson B, Graetz N, Margono C, et al. Global, regional, and national prevalence of overweight and obesity in children and adults during 1980-2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013. Lancet (London, England). 2014;384(9945):766-81.

4.     Ziegler O, Sirveaux MA, Brunaud L, Reibel N, Quilliot D. Medical follow up after bariatric surgery: nutritional and drug issues. General recommendations for the prevention and treatment of nutritional deficiencies. Diabetes Metab. 2009;35(6 Pt 2):544-57.

5.     Bastos ECL, Barbosa EMWG, Soriano GMS ve ark. (2013) Determinants of weight regain after bariatric surgery. Arquivos Brasileiros de Cirurgia Digestiva: ABCD = Brazilian Archives of Digestive Surgery26 Suppl 1(Suplemento 1): 26–32.