Son zamanlarda, sütün zararlı olduğuna dair söylemler iyice yaygınlaşmaya başladı. Sütün, kalp-damar hastalıkları ve kötü kolesterol (LDL) artışına sebep olduğu, kanseri tetiklediği söyleniyor. Ayrıca, eğer spor salonlarında bulunuyorsanız illa ki birinden, sütün deri altı yağlanmayı arttırdığını ve içmemeniz gerektiğini duymuşsunuzdur.
Öncelikle bu konuyu, süt ve süt ürünlerinin sağlık açısından değerlendirmesini yaparak ele almaya başlayalım.
- Süt ürünleri, kalite bir protein kaynağıdır. Whey ve esansiyel aminoasitler, özellikle de lösin aminoasiti içermesi sayesinde, kas gelişimini arttırır ve kilo yönetimini kolaylaştırır, kan şekerinizi dengelemenize yardımcı olur. (1)
- Süt, protein, karbonhidrat, su ve sodyum içermesi ve maliyetinin de düşük olması sebebiyle sporcu içeceklerine çok iyi bir alternatiftir. Kas yorgunluğunu azaltır ve kas yıkımını önler. Spor sırasında kaybettiğiniz sıvıyı yerine koymanıza yardımcı olur. (2)
- Peynir, yoğurt gibi fermente süt ürünleri, bağırsak sağlığınız için önemli besinlerdir, dolayısıyla da kronik hastalıklardan korunmanızda pozitif etkileri büyüktür. (1)
- Yüksek yağlı süt ürünlerinin kötü kolesterol (LDL) konsantrasyonunu arttırdığı söylenmektedir, dolaylı olarak bu durumun kalp hastalıkları riskini arttırdığını düşünebilirsiniz, ama bu durum aslında LDL kolesterol partiküllerinin boyutuna bağlıdır. Süt ürünlerinde de bulunan küçük ve yoğun LDL partikülleri, daha fazla aterojeniktir yani damar içi yağlanmasına yatkınlardır.
Fakat; Süt ürünlerindeki minerallerin, kandaki LDL artışını hafiflettiği bildirilmektedir. (3, 4) Sonuç olarak, yüksek yağlı süt ürünleri (özellikle de peynir) doymuş yağ içermesine rağmen kötü kolesterolü sanıldığı kadar yükseltmemektedir.
- Süt ve süt ürünlerinin; protein, kalsiyum, fosfor, magnezyum, manganez, çinko, K vitamini içermesi, kemik gelişimi ve sağlığı için çok önemlidir.
- Sıra kanserden korunmaya geldiğinde ise;
Süt Ürünlerinin Kanserden Korunamaya Pozitif Etkisi: kalsiyum, laktoferrin ve fermente ürün olmaları iken;
Negatif Etkisi: içerdiği İnsülin Benzeri Büyüme faktörü (IGF-1)’dür.
Yapılan bazı çalışmalarda, süt ürünleri tüketiminin prostat kanseri riskini arttırabileceği söylenmektedir. Süt tüketimi sonrası sütteki kazein, karaciğerden IGF-1 salınımını arttırır. Artmış IGF-1’ in kanser ile ilişkili olduğuna dair çalışmalar mevcuttur ancak muhtemel mekanizma henüz ortaya konmamıştır. (5)
SÜT İÇMEK DERİYİ KALINLAŞTIRIYOR MU?
Sütün, deriyi kalınlaştırdığına/vücutta su tuttuğuna dair söylemler duymuş olabilirsiniz ancak, buna dair bilimsel olarak kanıtlanmış bir veri bulunmamaktadır.
Sonuç olarak;
- Günde 200-300 ml süt veya süt ürünü tüketmek, kardiyovasküler hastalıklara veya kötü kolesterol artışına sebep olmamaktadır. (1)
- Sütün, özellikle de fermente süt ürünlerinin, bilinen kötü özelliklerinin doğruluğu kesin olmamasına rağmen, pozitif yanları birçok çalışmada araştırılmış ve netleştirilmiştir.
Kısa bir not;
- Eğer, inek sütü değil de bitkisel sütler tüketmek istiyorsanız da kimyasal olarak kalsiyum eklenmiş olanları tercih etmelisiniz, çünkü; inorganik formdaki kalsiyumun, kardiyovasküler hastalık riskini arttırdığı söylenmektedir. (6, 7) Süt ürünlerindeki kalsiyum organik formdadır ve hala, birincil kalsiyum kaynağımız olarak birçok bilimsel makalede bahsedilmekte ve önemi vurgulanmaktadır.
REFERANSLAR
- Thorning (2016) Milk and dairy products: good or bad for human health? An assessment of the totality of scientific evidence
- Lewis J. James (2018): Cow's milk as a post-exercise recovery drink: implications for performance and health, European Journal of Sport Science
- Lorenzen JK (2011) Dairy calcium intake modifies responsiveness of fat metabolism and blood lipids to a high- fat diet.
- Soerensen KV (2014) Effect of dairy calcium from cheese and milk on fecal fat excretion, blood lipids, and appetite in young men.
- Harrison S. (2017) Does milk intake promote prostate cancer initiation or progression via effects on insulin-like growth factors (IGFs)? A systematic review and meta-analysis.
- Weaver CM. (2014) Calcium supplementation: is protecting against osteoporosis counter to protecting against cardiovascular disease?
- Bolland MJ (2013) Calcium supplements and cardiovascular risk: 5 years on.